- بازار داخلی آلومینیوم مدتی است که وضعیت چندان جذابی ندارد و حضور اجناس وارداتی با کیفیت های مختلف در کنار ضعف روزافزون صنایع پایین دستی این فلز شرایط نامساعدی را رقم زده است که خروجی آن تعطیلی بسیاری از واحدهای صنعتی کوچک و متوسط یا کاهش فعالیت آنها است.
این وضعیت تا جایی پیش رفته که حتی بسیاری از کارشناسان اقتصادی و تصمیم سازان پیشین نیز از این وضعیت و شکل های مختلف برخی ناسازگاری ها انتقاد می کنند. به طور کلی شرایط قیمت گذاری در بورس و بازار، حجم عرضه و تقاضا، وضعیت تولید و مصرف و همچنین برخی واقعیت های مغفول آن وضعیت این روزهای بازار آلومینیوم را رقم زده است.

بازارهای جهانی آلومینیوم
در بازارهای جهانی وضعیت فلز آلومینیوم شرایط مبهمی داشته و البته روند قیمتی و رخدادهای تاثیرگذار بسیاری نیز بر آن موثر است؛ هرچند که دورنمای مثبتی را پیش روی خود ترسیم کرده است.
در آخرین معاملات ثبت شده در بورس فلزات لندن موسوم به LME بهای هر تن آلومینیوم به صورت نقدی 1525 دلار و 50 سنت بوده که کاهش قیمت محدودی را به نسبت روزهای قبل از آن نشان می دهد. این در حالی است که روند عمومی بهای آلومینیوم همچون غالب فلزات پایه در بازارهای جهانی کاهشی بوده هرچند که مشخص نیست چه دورنمای قیمتی را در پیش دارد؛ زیرا شواهد متناقضی در این بازار دیده می شود.
مهم ترین رخداد موثر بر بازار آلومینیوم را می توان پایین بودن موجودی انبارهای آن در بازارهای جهانی و انبارهای بورس فلزات لندن دانست تا جایی که این رقم هم اکنون به 2 میلیون و 555 هزار تن کاهش یافته تا جایی که می توان این رقم را پایین ترین حجم در 7 سال اخیر به شمار آورد که نشان دهنده برتری محسوس تقاضا بر عرضه است یعنی این فلز تنها با توجه به واقعیت های عرضه و تقاضا مستعد رشدی شتابان است.
از سوی دیگر تا پیش از بحران جهانی اقتصاد در سال 2008 بهای این فلز تا بیش از 3000 دلار در هر تن نیز افزایش یافته بود که امید به پتانسیل های بالای این محصول برای بهبود قیمت ها را افزایش می دهد. از سوی دیگر در ذخایر و معادن آلومینیوم در اقصی نقاط جهان تغییر چندانی از لحاظ حجم تولید و استخراج صورت نگرفته؛ اما برای فرآوری آلومینیوم مخصوصا از سوی کشورهای نفت خیز منطقه شاهد سرمایه گذاری های کوچک و بزرگ بسیاری هستیم که البته ایران نیز از این قافله عقب نبوده است. مزیت انرژی ارزان و در دسترس و همچنین نزدیکی به آب های آزاد و بازار مصرف قدرتمند را می توان از ویژگی های مهمی به شمار آورد که جذابیت سرمایه گذاری را در کشور ما افزایش می دهد.
نکته دیگر آنکه پس از افزایش نرخ در روزهای اخیر شاهد فروش بسیاری از سفته بازها در بازارهای جهانی بودیم که به کاهش محدود قیمت ها منجر شد؛ هرچند که نزدیکی به روزهای گرم سال و کاهش محدود تقاضا را نیز می توان در این جهت گیری مقطعی موثر دانست.
از سوی دیگر رشد قیمت جهانی نفت خام و بسیاری از حامل های انرژی در کنار پایین بودن موجودی انبارها و انتظار برای کاهش نسبی عرضه مواد معدنی حاوی آلومینیوم و تغییر جهت کلی بازارهای کالایی به سمت بهبود قیمت ها با پیش قراول بودن بهای نفت خام ( به استثنای فولاد و مواد اولیه آن) می تواند دورنمای مثبتی را برای آینده آلومینیوم ترسیم کند تا جایی که ممکن است پس از فلز روی، آلومینیوم دومین برنده نوسان قیمت ها در بازارهای فلزی به شمار بیاید.

معاملات آلومینیوم در بورس کالای ایران
هم اکنون در بورس کالای ایران شرکت آلومینیوم ایران موسوم به ایرالکو را می توان مهم ترین و شاید یگانه شرکت عرضه کننده آلومینیوم به شمار آورد که جایگاه برتر تولید این کالارا در بازار داخلی از آن خود کرده است. این در حالی است که با توجه به شرکت ها و واحدهای مصرف کننده گسترده آلومینیوم و صنایع پایین دستی این صنعت، انتقادهای بسیاری به وضعیت عرضه ها در ماه ها و سال های گذشته صورت گرفته؛ هرچند که با انتقاد از این صنعت از معدن تا بخش مصرف کننده آن نیز همراه بوده است. با توجه به این وضعیت در کنار حجم بسیار بالای اما و اگرها و اخبار صحیح یا تایید نشده باید با دقت بسیاری به معاملات این کالاتوجه داشت.
در سال جاری حجم عرضه آلومینیوم تنها از سوی ایرالکو در بورس کالاچیزی نزدیک به 56هزار و 600 تن بوده که در برابر تقاضایی با حجم 14 هزار تن تنها 11 هزار و 440 تن از این حجم مورد داد و ستد قرار گرفته است. این وضعیت در کنار بسته شدن حجم بزرگی از صنایع مصرف کننده آلومینیوم، اجبار به استفاده از قراضه آلومینیوم در بسیاری از واحدهای تولیدی کوچک تر، واردات آلومینیوم از کشورهای منطقه و حتی واردات آلومینیوم قراضه از کشورهای آسیای میانه نشان دهنده وضعیت ناموزونی در این بازار خواهد بود که نیاز به موشکافی آن به شدت حس می شود.
به رغم وجود عرضه های گسترده در هفته های اخیر حجم معامله محدود بوده ولی بررسی های میدانی در بازار آزاد نشان می دهد که تقاضای موثر در صنایع پایین دستی آلومینیوم وجود داشته است. با توجه به این شواهد متناقض باید دلیل عقب نشینی خریداران را یا در محدودیت حجم خرید یا در قیمت های بالاتر جست وجو کرد یا شاید هر دوی این موارد.
درخصوص وضعیت قیمتی شاید بتوان با صراحت بیشتری سخن گفت. هم اکنون بهای هر تن آلومینیوم در بورس فلزات لندن چیزی نزدیک به 1525 دلار است که البته برای محاسبه باید هزینه پریمیوم (هزینه های جانبی معامله و تحویل فیزیکی کالا) را نیز به آن افزود. به گزارش سایت رسمی بورس فلزات لندن پریمیوم، معامله هر تن آلومینیوم با استانداردهای مورد پذیرش این بورس در تاریخ 23 ماه مه برای غرب اروپا 80 دلار، شرق آسیا 95 دلار و برای آسیای جنوب شرقی چیزی نزدیک به 60 دلار پرداخت می شود.
با توجه به این شرایط اگر یک تاجر با قیمت های موجود بخواهد از منطقه غرب آسیا آلومینیوم خریداری کند و به مصرف برساند، باید به جز قیمت پایه در بورس فلزات لندن رقمی نزدیک به 70 دلار برای پریمیوم و حداکثر 30دلار برای حمل بپردازد؛ یعنی بهای آلومینیوم پشت گمرک ایران چیزی نزدیک به 1625 دلار تمام خواهد شد.حال با احتساب دلار 3450 تومانی قیمت هر تن آلومینیوم به استثنای هزینه های گمرکی چیزی نزدیک به 5600 تومان محاسبه می شود.
این به آن معنی است که برای یک واحد مصرف کننده در مناطق آزاد اقتصادی هم اکنون نیز خرید از بورس کالابه صرفه نبوده و واردات جذابیت بیشتری خواهد داشت. حال با فرض تعرفه واردات نزدیک به 5 درصد قیمت تمام شده اجناس وارداتی چیزی نزدیک به 5880 تومان است؛ در حالی که در همین زمان قیمت های آخرین عرضه هزار تنی در بورس کالای ایران تا 59،497 ریال متغیر بوده که البته خریداری نداشت. با توجه به این موارد باید گفت که قیمت های موجود در بورس کالابه هیچ عنوان جذابیتی برای مصرف کننده نهایی ندارند و در صورت ادامه این شرایط ضعیف باز هم رکود موجود در صنعت آلومینیوم ادامه خواهد داشت.
با توجه به این موارد باید گفت که تغییر مبنای قیمت گذاری در بورس کالارا باید به عنوان یک ضرورت پذیرفت؛ هرچند که همچون سایر محصولات روند تعیین قیمت یعنی احتساب قیمت های جهانی با ارز آزاد و 5 درصد تخفیف به هیچ عنوان دشواری خاصی نداشته و بهتر است به جای چانه زنی بر سر کاهش چند درصدی قیمت ها، به افزایش حجم تولید و تقویت حجم فروش با قیمت هایی پایین تر در بورس کالاپرداخت؛ هرچند که متاسفانه برای برخی از شرکت های بزرگ صادرات جذابیت بیشتری داشته و البته شفافیت کمتری نیز دارد.
در نهایت باید به این نکته نیز اشاره داشت که استفاده از قیمت های هفتگی در کنار نوسان قیمت های جهانی می تواند به برخی نامتوازنی ها در روند قیمت گذاری در بورس کالامنجر شود؛ اما بازار باید به این نکته از لحاظ روانی و حتی مدیریتی اشراف پیدا کند که عرضه در بازار داخلی حتی با قیمت هایی کمتر محرکی برای تحریک اقتصاد این حوزه بوده و می تواند به تقویت زنجیره ارزش در صنعت آلومینیوم منجر شود.